In 2021 mochten we Mayriam Buitenhek – Stijns interviewen. De unieke combinatie van iemand die haar roots heeft in de Westerse wetenschap en geneeskunde maar tegelijk met de benen volop in de Chinese geneeskunde staat. Dat leidde tot een heel erg interessant interview. Mayriam is als gecertificeerd Oncologie acupuncturist de aangewezen persoon ons hier meer over te vertellen. Haar praktijk ‘Yang Sheng’ vind je in Pijnacker. Als jij of een naaste te maken krijgt met deze vreselijke ziekte, zeker een bezoekje waard. Alvast veel leesplezier! Uit het CNYS magazine nr. 16 – 2e Tr. 2021
INTERVIEW Mayriam Buitenhek – Stijns
Mijn naam is Mayriam Buitenhek-Stijns, ik ben getrouwd en heb twee kinderen en een hond. Sinds 2012 werk ik vanuit mijn eigen praktijk als TCM therapeut, met name met acupunctuur en Chinese kruiden. Mijn specialisme is oncologie. Daarnaast geef ik ook les in de Chinese Kruidenleer aan het opleidingsinstituut Qing Bai. Sinds kort mag ik mezelf ook Lemonista noemen. Daarbij heb ik een opleiding gevolgd bij de organisatie “Know Your Lemons.org”, zij voorzien in informatie over borstkanker en vroege detectie van borstkanker informatie. Ze hebben een onwijs leuke app voor vrouwen en mannen, om meer informatie te verschaffen met betrekking tot borstgezondheid en vroege detectie van borstkanker. Dat is daarbij één van mijn taken. Ik geef een stukje voorlichting over het onderwerp borstkanker, borstgezondheid en borstzelfonderzoek Als je weet dat 1 op 8 vrouwen in Nederland borstkanker krijgt dan is dat broodnodig. Leren hoe je zelfonderzoek doet kan een enorme hulp zijn in de vroege opsporing van eventuele borstafwijkingen. En het is overigens erg leuk om te doen. Soms gebeurt dat in een groep, maar het kan ook 1 op 1, afhankelijk van waar er behoefte aan is. 
Daarnaast studeer ik momenteel Immuno-Oncologie en Cancer Genomics en Precision Oncology aan de Harvard Medical School. Bij Immuno-Oncologie kijkt men hoe het immuunsysteem ingezet kan worden voor geavanceerde kankerbehandelingen zoals checkpointblokkade therapie en CAR T-celtherapie en Cancer Genomics en Precision Oncology bestudeert de verbanden tussen genetica en kanker. Puur Westerse materie maar heel erg zinvol en voor mij erg interessant. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van medicatie op basis van die precisie biologie en immunologie. Daarbij gaat men kijken naar het genetisch profiel van een persoon om te bepalen welke medicatie of behandeling het meest geschikt zijn. Erg persoonsgericht, daar ligt zeker een stuk toekomst van de oncologie.
Heb je een voorgeschiedenis binnen dit specialisme?
Van huis uit ben ik vrij westers opgeleid als biologisch gezondheidswetenschapper. De gezondheidswetenschapper stelt zich met name de vraag: waarom worden mensen ziek? Binnen de TCM kijken we daarbij net als de wetenschapper naar wat is de wortel, de oorzaak van het ziek zijn? Na mijn opleiding aan de Universiteit van Maastricht ben ik een aantal jaren wetenschappelijk onderzoeker geweest, bij de afdeling Haematologie-oncologie bij het UMC Utrecht. Ik werkte met stamcellen en embryonale stamcellen, recombinante DNA technologie en virale vectoren. Wel steevast binnen een meer oncologische setting. Dat heb ik in totaal een jaar of 4-5 gedaan waarna ik een opleiding tot anesthesie verpleegkundige ben gaan doen. Nadat ik daar 3 jaar werkzaam was ben ik uiteindelijk binnen de farmaceutische industrie terecht gekomen. Eerst als Clinical Research Associate bij het begeleiden van klinische trials waarbij geneesmiddelen op de markt werden gebracht, waarna ik kon doorgroeien tot medisch en wetenschappelijk adviseur voor farmaceutische bedrijven. Tijdens de hele loopbaan is oncologie steevast een aandachtsgebied geweest. Ik vind oncologie erg interessant als ik puur kijk naar wat het is. Kanker is niet lichaamsvreemd, het zijn je eigen cellen en dat maakt het erg uniek. Hoe komt het dat op een gegeven moment, iets wat van jezelf is, besluit om zich niet langer aan de regels te houden? Daarnaast ken ik net zoals zo veel anderen, best wat mensen binnen vrienden en familiekring, die ermee te maken hebben gehad. Kanker is een ziekte wat zo ontzettend verspreid en veelvuldig voorkomt, dat we bijna allemaal op een gegeven moment in ons leven ermee geconfronteerd zullen worden. Het heeft persoonlijk een diepe indruk op mij gemaakt.
Dat is een flinke loopbaan binnen de Westers medische wereld. Vanwaar de overstap naar TCM?
Zelf ben ik al mijn hele leven chronisch ziek. Dankzij de Chinese geneeswijzen weet ik mijn aandoening stabiel te houden. Dat is één. Daarnaast zijn er wel enkele zaken die ik mis binnen de Westerse visie. Allereerst is er het gebrek aan een holistische visie maar zeker als ik op het vakgebied kanker toespits, dan zie ik dat mensen vaak gezien worden als de ziekte. Maar mensen zijn meer dan de kanker, ze zijn mens. En die wil je in zijn of haar totaliteit kunnen ondersteunen. Dus aandacht voor lichaam, geest en ziel. Het hebben van kanker heeft zo’n emotionele impact op de zieke en zijn of haar naasten. Op dat vlak wil ik ook mijn ondersteuning bieden. Je merkt ook dat mensen steeds meer moeite hebben met die berg medicatie en bijhorende bijwerkingen. Op een gegeven moment denken ze vaak: dit moet anders. De Chinese kijk op de mens en gezondheid is daarbij een verfrissende aanpak. Zowel acupunctuur als met name voor mij dan de kruiden, dat is echt mijn ding.
Met welke reden is dat?
Ik vermoed dat de liefde voor Chinese Kruiden met mijn achtergrond binnen de geneesmiddelen industrie te maken heeft. Chinese Kruidenformules zitten ingenieus in elkaar. Binnen de Chinese Kruidenleer kijken we naar de Nature van de kruiden. We kijken naar de temperatuur, de smaak, richting van het kruid, volgens welke meridiaan het werkt en welke actie het heeft. Ze worden niet vaak als enkel kruid ingezet maar worden gebruikt binnen een kruidenformule. Deze formules hebben een sterke hiërarchie met keizer, minister en assistent kruiden waarbij dosering en onderlinge samenhang erg belangrijk is. Kruiden zijn overigens ook erg makkelijk in gebruik omdat je ze altijd in kunt nemen, voor acupunctuur moet een patiënt steevast naar je praktijk komen en dat is niet altijd even handig. Toch ligt het gebruik van Chinese kruiden binnen de oncologie erg gevoelig. Oncologen zijn bang dat het kruid of kruidenformule invloed heeft op de Westerse behandeling die de patiënt ondergaat. Echter in de handen van ervaren herbalisten die precies weten welke kruiden ze wel en niet kunnen inzetten en onder medisch toezicht van de arts kan het een bijzonder goede aanvulling zijn op de Westerse behandeling in alle fasen van ziek zijn.
Steeds meer komt Integrative Medicine naar de voorgrond en daarbij vinden de oncologen het prima dat een patiënt aanvulling zoekt binnen de acupunctuur of met training in taiji en qigong,
Acupunctuur wordt echt wel al uitgebreid ingezet. Het Memorial Sloan Kettering Cancer Center, heeft zelfs al een afdeling integrative medicine waar acupunctuur gewoon op de afdeling wordt gegeven. En dat is het ’s werelds grootste particuliere oncologie ziekenhuis. Mensen die in de middag chemo krijgen worden in de ochtend bv. behandeld met acupunctuur. Binnen deze ziekenhuissetting wordt gewerkt met vaste “evidenced based” acupunctuur protocollen.
Zijn die moeilijker vast te leggen in protocollen?
Eigenlijk kun je TCM helemaal niet vastleggen in protocollen. Je kijkt heel erg naar de persoon an sich, naar wat iemand nodig heeft op dat specifieke moment. Goed, je kunt algemene punten gaan prikken om het symptoom te verlichten maar als acupuncturist en herbalist wil je een op maat gemaakte behandeling die op de persoon, situatie en tijdstip gericht is. Binnen de TCM is het zo dat we wel allemaal dezelfde ziekte kunnen hebben maar dat betekent niet dat we allen hetzelfde ziektepatroon hebben. Als TCM-er richt je je op het ziekte patroon, niet op de klacht of symptoom. In gesprek met de oncoloog heb ik wel het voordeel dat ik met mijn Westers Medische achtergrond makkelijk de vertaalslag kan maken voor de oncoloog. Dan vertaal ik mijn TCM redenering naar een meer Westerse visie. Dat schept meer vertrouwen. Een oncoloog kijkt je misschien wat vreemd aan als je begint over yin en yang, qi en bloed of lichaamsvloeistoffen. Dat is te vaag voor hen
Best een lastige vraag. In de klassieke werken wordt niet gesproken overkanker maar over de term liú (瘤 tumor). Deze term is terug te voeren op inscripties op botten en schildpadden in de Shang Dynastie (16de-11de eeuw voor Christus). Ook in de Huáng Dì Nèi Jīng wordt over “tumoren” gesproken: Dan zien we bijvoorbeeld Xia Ge massa’s onder het diafragma veroorzaakt door Bloed Stase of Shi Jia steenachtige massa’s in de uterus. In de Ling Shū hoofdstuk 4 Xié Qì Zàng Fŭ Bìng Xíng wordt er gesproken over een vorm van ziekte veroorzaakt door pathogene factoren in de zàng fŭ. Wanneer we het over kanker hebben moeten we niet vergeten dat het ontstaan van kanker een langdurig proces is. Wanneer kanker evident is, is er een heel proces aan cumulatieve “beschadigingen/ mutaties” aan vooraf gegaan.
Vanuit TCM perspectief leren we dat kanker kan ontstaan door phlegm accumulatie, bloed stase, toxische hitte en door uitputting van de zheng Qi al dan niet gecombineerd met elkaar. Maar wat ligt hieraan ten grondslag. Professor Dr. Li Zhong heeft dat mooi uitgelegd. Kanker is geen tumor maar is het product van een proces van manifestatie als tumor. De fundamentele pathogenese van kanker is het verlies van communicatie tussen Yin en Yang. Dit leidt tot disharmonie van qi en bloed, zang fu en qi dynamiek met de vorming van een pathogene toxine tot gevolg. Kanker toxine is een speciale giftige pathogeen die ontstaat door langdurige stimulatie van verschillende pathologische factoren. Het duurt even voordat het zich manifesteert. Aan de andere kant zien we uitputting van de zheng qi, mede door de pathogene kanker toxine, die niet meer in staat is de pathogene kanker toxine te elimineren en zijn verspreiding of metastasering tegen te gaan.
Als ik het goed begrijp is de kanker dan een resultaat van een heel proces. Betekent dit dat er ruimte is om die kanker te voorkomen? Kun je inschatten of iets al dan niet tot een kanker zal leiden?
Om dat te kunnen beantwoorden moeten we kijken naar wat men noemt de ‘Seed and soil theorie’. Het zaadje van de tumor en wat nu steeds meer in opkomst is, is het kijken naar de soil – het micromilieu waarin het zaadje groeit. Sommigen zoals Cheng Shuzhen beweren zelfs dat het micromileu waarin cellen zich bevinden de belangrijkste oorzaak van kanker is en juist hier aandacht voor moet zijn. Een tumorgezwel bestaat naast de tumorcellen ook uit normale lichaamscellen, waaronder cellen uit ons immuunsysteem, bloedvat en bindweefsel cellen. Deze cellen communiceren met elkaar en scheiden allerlei stofjes uit. Dit micromileu is erg bepalend voor de groei maar ook de overleving van kankercellen. Vanuit TCM kunnen we dat misschien vertalen naar het yin en yang, de jing, qi en shen van het lichaam. Dat micromilieu bepaalt hoe dat zaadje uitgroeit. Plant je een mandarijn pit in het noorden van China dan zal de vrucht heel anders smaken dan datzelfde zaadje geplant in zuid China. Het resultaat is afhankelijk van de soil (bodem) waarin het groeit. Dus de vraag is: hoe kunnen we die bodem zo gezond mogelijk houden? Daar is natuurlijk een grote rol voor preventie weggelegd. Vermindering van blootstelling aan allerlei toxische stoffen en leefstijlveranderingen zoals voldoende beweging, goede voeding, voldoende rust, moderatie van emoties. Eigenlijk alles wat de Yang Sheng visie behelst.
Dan zeg je eigenlijk Chinees gezien, kun je aan de disbalans van yin en yang al zien dat er een proces gaande is, wat mogelijk leidt tot kanker? En Westers gezien vertaal je dat dan eerder als dat je ziet dat er veranderingen plaatsvinden in het micromilieu van de cel?
En dat is net wat het zo lastig maakt. Het is heel moeilijk om dat te zien. De omgeving van de cel, maar ook wat er in de cel gebeurt. Westers gezien spreken we daarbij over de 10 Hoofdkenmerken van kanker cellen, de 10 kenmerken die bijna alle tumorcellen bezitten. Eén daarvan is bv. het niet stoppen met delen. Waardoor komt dat? Omdat iets in die cel veranderd is? Of het milieu waarin die cel zich bevindt blijft groeifactoren geven aan die cel waardoor het blijft groeien. Het zijn allemaal processen en die processen zijn helemaal nog niet zo duidelijk als we zouden willen.
Als ik het goed begrijp wordt er zowel vanuit TCM als vanuit de Westerse optiek gezegd dat kanker een manifestatie is van een proces wat zich gedurende langere tijd afspeelt. Daarbij geldt dat beide vormen van diagnostiek te kampen hebben met de moeilijkheid van het vaststellen van dat p
roces?
Vanuit beide visies betreft het een diep verborgen proces. En inderdaad vaak signaleren we het pas als we een knobbeltje in de borst voelen of wanneer we te maken hebben met een wisselend ontlasting patroon met bloed bijmenging. Westers gezien zijn er wel screenings methoden zoals mammografie voor vroege detectie van borstkanker of screening op colorectaal kanker bijvoorbeeld. Vanuit TCM perspectief blijven wij zorgen voor balans tussen yin en yang, en zorgen we dat qi en bloed vrijelijk kan blijven stromen of weer gaat stromen zodat er geen pathogene qi ontstaat. We letten op de wei qi, de zheng qi, jing etc. Het moment van metastaseren zelf kan ik niet voelen in de pols.
Maar je kunt wel aan de hand van tong en pols diagnostiek en palpatie voelen of bepaalde zang fu zijn aangedaan. Zo heb ik bv. een vrouw gehad die blaaskanker had waarbij er op een gegeven moment een enorm scherpe sensatie was op de longpositie bij de polsdiagnostiek. Op dat moment kon ik het niet duiden maar ik wist wel dat er iets niet in orde was. Uiteindelijk bleek de dame in kwestie uitzaaiingen in de longen te hebben. Het feit dat de kanker was uitgezaaid naar de longen, dat heb ik kunnen voelen in de pols. Als ik nog eens zo’n pols verandering voel zal mogelijke metastasering wel in mijn achterhoofd zijn. Dat is uiteindelijk hoe je expertise opbouwt in je diagnostiek. Maar uiteraard zijn er bepaalde rode vlaggen waar je mee rekening kunt houden. Iemand met een prostaatkanker die plots heel vergeetachtig wordt, hoofdpijn krijgt zonder dat dat te maken heeft met zijn behandeling zoals het krijgen van een “chemo brain” , dan weet je dat je er verstandig aan doet om dat te laten controleren. De kans bestaat dat er daarbij uitzaaiingen zijn naar de hersenen is opgetreden. Op die manier wil je er altijd de westerse kennis bij houden. Dat helpt altijd. Als jij weet welke symptomen en bijwerkingen iemand kan hebben bij het inzetten van cytostatica of chemotherapie, dan kun je daarop inspelen. Je kunt je behandelplan gaan aanpassen want de eerste week zullen bepaalde bijwerkingen prevaleren, de tweede week weer andere en de derde week nog andere. Je kunt ook de timing van je behandelingen daarop afstemmen. Je speelt als het ware in op het Westerse behandelprotocol.
Wat kan TCM nu precies beteken in termen van kankerbehandeling – is dat puur ondersteunend?
TCM heeft over het algemeen een ondersteunende rol. Zeker in Nederland. We kunnen een bijdrage leveren wanneer iemand een operatie moet ondergaan of bij het herstel na een operatie. Tijdens de chemo en bestraling maar zeker ook erna. Westerse behandeling voor kanker veroorzaakt talloze bijwerkingen waarbij zeker naast de klachten die men van de kanker zelf al ervaart onze expertise voor kunnen inzetten. Niet alleen voor de fysieke klachten, zoals pijnklachten, vermoeidheid, allerlei digestieve klachten, misselijkheid, slapeloosheid, chemo brain etc, Maar zeer zeker ook voor de emotionele ondersteuning. In China echter zie je wel Westerse geneeskunde tezamen met de Traditionele Chinese geneeskunde binnen het ziekenhuis. Gelukkig hebben al diverse evidence based onderzoeken aangetoond dat acupunctuur en ook de Chinese kruidengeneeskunde een rol verdienen binnen de oncologische setting. Diverse onderzoeken laten zien dat Chinese kruidengeneesmiddelen in combinatie met chemo- of radiotherapie kunnen worden gebruikt om de bijwerkingen en complicaties van chemo-en radiotherapie te verminderen en de werkzaamheid ervan te vergroten. Dat is uiteindelijk ook mijn droom. TCM en Westerse geneeskunde samen op een oncologie afdeling.
Gebeurt dat dan in combinatie met de oncoloog of gebruik je geen kruiden? Zet jij ook zelf kruiden in? En gaat dat dan in overleg met de oncoloog?
Naast acupunctuur zet ik inderdaad veelvuldig Chinese kruiden in voor de behandeling van de patiënt tijdens chemo- of radio therapie om de bijwerkingen te verminderen. Uiteraard in overleg met de cliënt en diens behandelend arts. Een aantal keren verneem ik dan via de patiënt dat de oncoloog er afwijzend tegenover staat. Dan zet ik geen kruiden in. Vaak probeer ik dan wel nog de arts te informeren over de kruiden door bijvoorbeeld artikelen op te sturen. Maar je kunt ook als voorbereiding kruiden inzetten. Bv. in aanloop naar het proces van behandelingen, om iemand aan te sterken. Of tijdens de palliatieve fase wanneer iemand uitbehandeld is. Acupunctuur en voeding echter zijn zeer goede alternatieven in verschillende fases van het ziek zijn. Je kunt daarmee iemand prima ondersteunen. 3 aspecten zijn bij mij altijd van belang. 1)eetlust en ontlasting, 2)goede slaap 3) Shen en emoties. Als iemand niet goed kan eten, of het slecht kan verteren en ook nog eens niet slaapt dan kan het lichaam minder goed herstellen Een ander belangrijk aspect om aandacht te besteden is de Shen. Zorg dat mensen geestelijk het proces aan kunnen. Op het moment dat jij de diagnose kanker krijgt kom je in een mallemolen terecht. Eentje waar je zelf weinig grip op hebt, je moet het maar ondergaan. Het is een achtbaan vol emoties en onzekerheid waar niet alleen jijzelf maar ook familie en vrienden in terecht komen. Kanker heb je nooit alleen. Ik behandel dan ook vaak bv. de partner of andere leden van het gezin. Als therapeut vind ik dat de patiënt zelf de grootste bijdrage heeft in zijn genezingsproces. Dat stuk zit hem met name in het vermogen om positief te blijven, een stukje karakter om gezond te eten, bewegen, enz…
Maar het optimisme, dat is echt super belangrijk. Als je er mentaal aan onderdoor gaat, dan wordt het lichamelijke herstel en het dragen van de pijn wel heel erg moeilijk. Als mijn werk klachten kan verminderen maar ook bijdraagt aan een stukje empowerment en positiviteit dan ben ik erg tevreden.
Ik hoor je ook een stukje leefstijl benoemen?
Zeker weten. Ze krijgen bij mij altijd een informatie pakket met acupressuur punten die ze in diverse situaties kunnen gebruiken of kunnen moxeren alsook informatie over voeding om bijvoorbeeld het yin te versterken of net de yang of het bloed al naar wat nodig is. Vanuit TCM perspectief hebben we met voeding een krachtige tool in handen, maar dat hangt er natuurlijk van af hoe lang ze kunnen eten. Als iemand geen trek meer heeft dan ben ik al lang blij dat men eet. Dan maakt het minder uit wat, zolang ze maar die calorieën binnen krijgen. 55 tot 75% van mensen met kanker krijgt te maken met een smaakverandering. Daarnaast kan ook het mondgevoel veranderen. Structuren van voedsel komen plots anders binnen. Dan maak ik gebruik van het smaak kompas . [Ontwikkeld door Kelly Silverio Alonso Duin in samenwerking met het Wereld Kanker Onderzoek Fonds.] Door gebruik te maken van smaaksturing kun je iemands smaak positief beïnvloeden. Daarbij ga je kijken welke smaak men wel nog proeft of lekker vindt. Vervolgens kun je de voeding zo afstemmen dat het weer wat prettiger smaakt. Dat werkt dan stimulerend om toch te gaan eten. Dat blijft belangrijk. Je wil niet dat ze al te veel gaan afvallen. Het smaak kompas geeft ook tips hoe men door de manier van voedsel bereiding de structuur van voedsel kan beïnvloeden. Mensen weten over het algemeen alles over de behandeling en de medicijnen die ze krijgen, maar hoe ze met voeding moeten werken is voor velen een vreemd gegeven. Daarbij zet ik naast Chinese kruiden ook vaak Westerse Kruiden in. Tijm in combinatie met salie is bv. heel erg slijm oplossend. Ik houd het graag praktisch.
Naast voeding, vind ik de balans tussen beweging en ontspanning heel belangrijk. Maak mensen bewust dat ze zuinig met hun energie moeten omgaan. Vaak zie je dat zodra men zich wat fitter voelt men allerlei activiteiten onderneemt vanuit de optiek ‘het kan weer even’. Maar dat is het dan ook ‘even’. En je wil mensen leren dat ze niet 2 euro op hun energierekening willen hebben maar 2000. Het behouden van de fysieke conditie blijft echter belangrijk. Daarbij zijn bewegingsvormen zoals taiji en qigong of mindful walking natuurlijk heel zinvol. Je ziet overigens vanuit de integrative medicine dat men in de ziekenhuizen steeds meer oog begint te krijgen voor deze aspecten van beweging en ontspanning. Niet alleen acupunctuur of qigong, wandelen maar ook meditatie, muziek, tekenen of schilderen. Al die dingen helpen je om die mindset te pakken te krijgen die je zo broodnodig hebt om dat traject aan te kunnen. Wie goed in zijn of haar vel zit kan die chemo veel beter ‘handelen’. Het geeft overigens een veel betere levensverwachting en dat is toch een belangrijke rol van TCM. Niet dat je alleen maar acupunctuur of kruiden geeft, maar die hele filosofie erin mee neemt met voeding, beweging en leefstijl. Dat je daar aandacht voor hebt. Let wel, ga altijd uit van de patiënt. Wat je doet hangt altijd af van hoe de patiënt bij je komt, welke ziektepatronen je ziet.
Zijn er dingen die je net niet moet doen als iemand in een chemotraject zit?
Misschien moeten we kijken naar wat we als TCM therapeut juist wel kunnen doen. TCM speelt een belangrijke rol in het verminderen van de diverse bijwerkingen veroorzaakt door de hitte toxines veroorzaakt door de chemo.
Daarbij zijn twee behandel—principes belangrijk.
Als eerste is het belangrijk om de milt en de nieren te versterken om de zheng qi te sterken en de root te cultiveren. Daarnaast is het belangrijk om qi en bloed op te bouwen en het bloed te bewegen om bloed stase te voorkomen. Het verminderen van toxiciteit en het elimineren van hitte, het genereren van lichaamsvloeistoffen en het bevochtigen van droogte bij een beschadigd yin moet uiteraard ook gebeuren. Waar we als therapeut op bedacht moeten zijn, is dat we de patiënt niet over stimuleren. Kijk goed naar je patiënt hoe hij of zij zich op dat moment voelt. Een zachtere naaldtechniek, minder naalden of deze minder lang laten zitten is misschien meer aan de orde op dit moment. En uiteraard heb aandacht voor de eetlust en ontlasting, de slaap en de shen. Maak emoties bespreekbaar. Vanuit TCM perspectief is onze fysieke gezondheid onlosmakelijk verbonden met onze emoties. Zorgen hebben, angstig, boos of verdrietig zijn hebben zo hun invloed op de qi dynamiek en daarbij beïnvloeden ze onze gezondheid.
Als je binnen de Westerse geneeskunde kijkt spreekt men over allerlei soorten kanker zoals bv. borst of prostaat kanker. Is dat onderscheid binnen TCM ook aanwezig?
Uiteraard maar vanuit een TCM perspectief. Hoewel we in de klassieke werken kanker alleen beschouwen met een massa wordt er niet echt gesproken over kanker zonder massa’s zoals de bloedtumoren waaronder leukemie. Zoals ik reeds eerder heb aangegeven is het ontstaan van kanker een langdurig multifactorieel proces met een diep verborgen pathogene qi en een deficiënt beeld en bloed stase, phlegm accumulatie en toxische hitte als externe manifestaties van dit proces.
Als iemand bij mij op de praktijk komt, kijk ik naar 2 diagnostische categorieën. Een noemen we de bian zheng zeg maar het constitutionele patroon of meer de “Soil” en de ander is de bian bing oftewel het ziekte patroon. Zo weten we dat borstkanker vanuit lever qi stagnatie kan ontstaan. Die lever en galblaas meridianen, en ook andere meridianen, lopen daar niet voor niks. Maar ook bloed stase, accumulatie van toxines, qi en bloed deficiënties, en phlegm accumulatie bij milt qi deficiëntie zijn patronen die kunnen voorkomen bij borstkanker. Waaruit die kanker ontstaat? Dat is één ding. Daarnaast is er de manifestatie zoals die zich op dat moment aandient. Beide adresseer ik in mijn kruiden of acupunctuur formule.
Als ik je goed begrijp zit er dus wel degelijk verschil in kanker en dan met name in het proces wat eraan vooraf gaat. Betekent dit dat niet alle kankers een vorm van toxische hitte zijn?
“Kanker is niet één ziekte maar eerder meer dan 100 verschillende ziekten met overeenkomsten.”
Elke type kanker wordt anders behandeld. Het proces wat er aan vooraf gaat, kan verschillend zijn net als dat de externe manifestaties kunnen verschillen. Toxische hitte, wanneer je dit ziet, pak je het uiteraard aan.
Kun je even toelichten hoe chemo extreem yin is en van daaruit hitte ontstaan?OF misschien beter Chemo wordt ook wel een extreem yin genoemd, waarom is dat?
Chemo is een extreme vorm van yin. Het is een zeer toxische substantie of “hitte toxine” dat yin, yang, qi en bloed kan beschadigen en tegelijkertijd extreme warme en koude reacties kan veroorzaken. Extreem yin beschadigt het yang. Als het yang is aangetast dan zien we dat de mogelijkheid om qi en bloed en lichaamsvloeistoffen te bewegen en het lichaam te verwarmen, en voedsel tot qi te transformeren ook wordt aangetast. Als de circulatie is aangetast dan is het moeilijk voor het lichaam om warm te blijven. Interne koude kan damp tot phlegm transformeren en bloedstase veroorzaken. Bij een verstoorde spijsvertering genereren de milt en maag onvoldoende qi en bloed met deficiëntie tot gevolg. De nadelige bijwerkingen die we zien bij chemo maar ook bij bestraling komen dus overeen met symptomen die we zien bij ernstige qi, bloed, vloeistof, yin en jing deficiënties.
Als ik jou zo hoor lijkt kanker me heel erg complex, Westers gezien maar ook vanuit de TCM is het moeilijk om op een passende manier daarop in te spelen. Zeker wat betreft het afstemmen op de Westerse aanpak.
Dat is het zeker. Uiterst complex en bij elke type kanker weer anders. Je zult zien dat er steeds meer aandacht komt voor integrative medicine. Steeds vaker het gebruik van Oost en West naast elkaar. Steeds meer evidence based onderzoek laat zien dat acupunctuur en kruiden gewoon werken. Het proces is gaande. Hier in Nederland lopen we een nog beetje achter hoewel er ook al ziekenhuizen zijn met Integrative Medicine spreekuren. Als je kijkt naar New York, Zwitserland, Duitsland, … daar wordt er al veel meer mee gedaan. Kijk de Westerse visie heeft als valkuil dat er te veel vanuit één bepaald standpunt gekeken wordt naar de materie. Die integrative medicine, een holistische benadering is dus hard nodig. Momenteel zijn daarin mooie ontwikkelingen gaande combineren van Oost en West. Maar dat is niet zo éénvoudig.
Bij kruiden bv. spreken wij niet over werkzame biochemische stofjes maar over de temperatuur van het kruid, de smaak, de richting, de natuur ervan. Dat is prima zolang we binnen die TCM diagnose opereren maar je moet uiteindelijk toch weer die vertaalslag gaan maken en kijken welke stofjes zitten daar nu precies in. Wat doet het biochemisch gezien in het lichaam?
Kan TCM in die samensmelting voldoende haar eigen karakter behouden?
Het mooiste zou zijn dat beide visies hun eigenheid kunnen bewaren. Dat TCM gerespecteerd wordt als TCM zijnde. Een op zichzelf staand systeem met eigen diagnose en methodiek. Want als je westers gezien kijkt naar een kruid en je gaat daarbij op zoek naar dat werkzame stofje om het eruit te halen, dan ben je wel erg biochemisch bezig. Daar is natuurlijk niks verkeerd mee. Zo is tenslotte aspirine ontstaan en zo zal er in de toekomst nog veel meer aan medicijnen worden uitgebracht. Alleen je gaat voorbij aan het Chinese gedachtengoed, de harmonie van de formule de samenhang van de kruiden binnen een kruiden formule waardoor het effect juist versterkt wordt. Daarom dat Westerse medicijnen vaak zo veel bijwerkingen hebben. Er is geen formule die het geheel in balans brengt, het gaat meer om individuele actieve stoffen.
Je zegt: mensen worden vanuit die integrative medicine aanpak naar jou doorgestuurd. In welke fase is dat? Is dat meer aan het begin of einde van het behandeltraject?
Ik heb een aantal samenwerkingsverbanden met oncologen, huisartsen, fysiotherapeuten en lymfe therapeuten die patiënten naar mij doorsturen. Dat kan gedurende alle fasen van hun ziekte of behandeling zijn. In alle fasen kunnen we ze nog steeds met TCM ondersteunen. Zeker na de chemo hebben mensen te maken met talloze bijwerkingen, zoals misselijkheid, verminderde eetlust, klachten aan het digestieve traject, insomina etc. Op dat moment zijn mensen op zoek naar meer. Ze willen dat er aandacht is voor hen als mens en niet alleen voor de kanker in hun lijf. Vaak worden ze daarbij naar allerlei verschillende specialisten doorgestuurd. Op dat moment gaan ze meer alternatief of complementair kijken. Het westen is zo gericht op die tumor dat mensen behoefte hebben dat er ook naar hun persoon zelf gekeken wordt. Je wil mensen leren hoe ze voor zichzelf kunnen zorgen, een stukje empowerment. Dat is wat ze óók nodig hebben.
Dat is een mooie aanvulling ja. Werk je vaak met mensen als vervolgtraject van een succesvolle behandeling?
Zeker. Herinner je dat het gaat om het onderliggend proces. Westerse behandeling is erop gericht om die tumor aan te pakken. Op het moment dat deze niet meer zichtbaar is op een scan of wanneer de tumormarkers laag zijn, ben je kankervrij en kun je maanden later nog eens terug komen om te kijken of het nog steeds weg is. Maar vanuit de “seed and soil” theorie wil je die soil terug goed krijgen. Denk eraan, het is het micromilieu wat geleid heeft tot het probleem. En dat is net het probleem met de behandeling. Die bestraling of chemo pakt uiteraard wel de tumor aan maar het heeft vaak als gevolgd dat het interne milieu nog verder verslechtert. Het blijft vergif voor je lichaam. Dat betekent dat er steeds kans is op terugval of zelfs metastasering. Daarnaast is het zo dat tot 85% van de mensen die behandeld zijn achteraf te kampen krijgen met langdurige vermoeidheidsklachten. Met TCM kun je daarbij heel veel betekenen. Dat doen we tenslotte ook met mensen die geen kanker hebben gehad of hebben. We willen een gezonde, optimaal functionerende mens. Ik zeg altijd, het is net als een moestuintje. Je wil een gezonde, voedzame bodem zodat de plantjes goed kunnen groeien. Dat doen we tenslotte ook als we vrouwen ondersteunen in het zwanger worden. We creëren de voorwaardes voor een succesvolle bevruchting. Dat is met oncologie dus niet anders.
Welke 3 tips zou u onze lezers mee geven om gezondheid en welzijn te verbeteren?
Voor de lezers:
1.Geniet van het leven. Blijf positief. Een positieve mindset is super belangrijk voor je gezondheid.
- Doe wat je leuk vindt maar houdt je zoveel mogelijk aan de Yang Sheng leefwijze om gezond oud te worden. Modereer je emoties en reduceer stress, neem voldoende slaap, rust en beweging. Voedt je lichaam met wat je lichaam en je geest nodig hebben.
- Vanuit TCM perspectief willen we Deficiency, Stagnatie en Disharmonie voorkomen. Want dit zijn de 3 condities die vooraf gaan aan het ontstaan van kanker en andere ziekten.
Welke 3 tips zou u kunnen geven voor behandelaren?
- Als eerste de term: Doe geen kwaad. Doe niets wat de door de patiënt zelf gekozen behandeling ondermijnt. Heb respect voor hun keuzes. We hebben te maken met soms ernstig zieke mensen met een complexe aandoening. Als je niet zeker bent van je zaak, stuur deze mensen door naar een andere behandelaar. Of overleg met ervaren collega’s. Dit is zeker waar wanneer je Chinese Kruiden formules wilt uitschrijven.
- Onthoud dat kanker niet een ziekte is maar eerder meer dan 100 verschillende ziekten met overeenkomsten. Elke type kanker wordt anders behandeld. Maar kijk wie je voor je hebt. Staar je niet blind op de Westerse Diagnose maar kijk vanuit je TCM visie naar de persoon voor je. Check pols en tong. Stel de juiste vragen.
- Er is een Chinees gezegde: Normale ontlasting en een goede nachtrust zijn de voorwaarden voor gezondheid. Deze moeten vóór andere worden behandeld, zodat het lichaam zichzelf kan rehabiliteren. terwijl het geneest. Heb daarnaast altijd aandacht voor de Shen. Daarnaast verlicht je uiteraard ook de acute symptomen.
