Ba Duan Jin ofwel de acht brokaten is misschien wel de meest bekende qigong vorm die er is. Hoewel er vele soorten qigong zijn en er een ontelbaar aantal vormen beschikbaar zijn voor de moderne beoefenaar van deze bewegingsleer, blijft deze specifieke set oefeningen zijn waarde doorheen de tijd behouden. Niet voor niets wordt deze vorm sterk aangeraden door de Chinese Health Qigong Association.(5) In dit artikel gaan we wat dieper in op de achtergrond van de Ba Duan Jin. We kijken naar soorten, de geschiedenis, de uitvoering alsook naar het beschikbare onderzoek. Ba Duan Jin – net zoals andere vormen van qigong – is in de eerste plaats een mind-body practice. (3,5) Zoals Yang Jwing-Ming zegt: “alle training begint in je geest”. (12-p.32) Een helder beeld van wat je aan het doen bent en een rustige geest zijn vereist om de oefeningen goed uit te voeren (12) De vorm is gebaseerd op Chinees geneeskundige theorie. (9) Het is een vereniging van fysieke beweging en de geest. (1,3)
Een samenspel van symmetrische houdingen en bewegingen.
Steeds met de combinatie van lichaam, geest, adem en meditatie / concentratie. (3,5,9,12,15)
Het zijn algemeen genomen acht oefeningen die op een vloeiende en ontspannen manier dienen uitgevoerd te worden. Hier is waar een eerste punt van discussie wordt opgevoerd. Een qigong vorm kenmerkt zich met name door vloeiende en langzame bewegingen waarbij men het lichaam in grote mate probeert te ontspannen. Master Wakalin Zhang (Liu He Men Amsterdam affiliate) benadrukt dat de Ba Duan Jin in geen geval op deze manier dient uitgevoerd te worden. Hij benadrukt dat het hier niet om een qigong vorm gaat maar om een Daoyin. Een daoyin (guide & stretch) gekenmerkt door een actieve rek-fase en een passieve ontspanningsfase. Iedereen die de vorm kent en hem uitvoert met nadruk op het oprekken van het lichaam begrijpt wat hij hiermee bedoelt. Ook Zou (15) benadrukt dat het gaat om het stretchen van de myofasciale spiergroepen van het lichaam. Iets wat in veel qigong vormen aan bod komt. Daar zit wel degelijk een verschil met bv. een vorm als de Shibashi (Taiji18) waarbij alle bewegingen vanuit een diepe ontspanning dienen te gebeuren. Hoewel ook hier een zeker element van rek inzit, plaatsen sommige leraren dus wel degelijk een onderscheid tussen de twee technieken. Weliswaar is het uiteraard ook zo dat de term Daoyin en Qigong veelal door elkaar gebruikt wordt gezien ze beide als koepeltermen aan bod komen. Dat is overigens niet het enige onderscheid waar wel eens discussie over bestaat. De meeste mensen kennen de Ba Duan Jin als een externe vorm van qigong of Waidan (12) maar op het Qigong Symposium 2017 in Shanghai werd door één van de professoren een interne vorm gedemonstreerd vanuit de Neidan traditie. Die vorm zag er dan ook merkelijk anders uit dan de bekende acht oefeningen zoals ze verderop kort zullen besproken worden. Niettemin geldt voor al deze vormen dat zij met een bepaalde mindset uitgevoerd dienen te worden. Daarbij met voorkeur op dagelijkse basis. Zoals Olson (10) benadrukt:
“zij die enkel in hun ‘vrije tijd’ willen oefenen – Helaas zullen de vruchten niet plukken.’
Wanneer je deze vorm bestudeert vind je al gauw verschillende varianten op de vorm, niet alleen qua volgorde maar tevens qua inhoud. Hoewel de verschillen vaak groot zijn blijft de basis theorie hetzelfde. Het gaat immers om de principes achter de bewegingen. (12) Maar de verschillen zijn groter dan enkel de vorm. Zo is er naast de staande vorm ook een zittende vorm. En nee, het gaat hier niet om het zittend uitvoeren van de staande vorm, hoewel dit zeker een goede aanpassing is voor een specifiek publiek. De zittende vorm kenmerkt zich door elementen zoals we die kennen uit de Chinese zelfmassage. De zittende en staande varianten ben ik zelf bekend mee. Daarnaast wordt ook melding gemaakt van een liggende (2) vorm en zelfs een zwaard en stafvorm vanuit de martiale kant. (10) Verder heb ik echter geen informatie gevonden over deze varianten en mocht u als lezer hier meer over weten dan horen we dat graag. Onmogelijk lijkt het me niet. Zoals Akman (1) benadrukt zullen vormen, technieken en principes variëren per lineage, traditie, regio of school. Zoals bv. tussen Wudang vormen en die vanuit Shaolin. Twee regio’s en scholen met erg verschillende achtergronden.
Het hoofddoel blijft echter gelijk. Het verbeteren of onderhouden van de gezondheid. Het creëren van balans en innerlijke rust om zich te ontdoen van emotionele en mentale spanningen en zo te komen tot een verbeterde qi-circulatie. (8,12) Om op die manier het systeem van interne organen te versterken. (8) Het stimuleren en mobiliseren van de qi in het lichaam. (10) Olson voegt hieraan toe het preventieve gezondheidseffect ervan alsook de verbeterde gewaarwording van de subtiele concepten zoals jing, qi en shen. Als één van de weinigen wijst hij ook op mogelijke negatieve neveneffecten zoals een verstoorde ademhaling, mentale of fysieke uitputting, trance toestanden, verhoogd seksueel verlangen, hallucinaties en fanatisme. Lam Kam Chuen (8) is dan weer de enige waar duidelijk gewezen wordt op een contra-indicatie voor zwangere vrouwen.
Wat betreft de oorsprong van de vorm is de meest voorkomende theorie dat deze wordt toegeschreven aan generaal Yue Fei van de Zuidelijke Song dynastie (1127-1279 AD). (8,12) Zowel Kam Chuen en Jwing-Ming maken melding van het feit dat er in eerste instantie twaalf oefeningen waren maar dat de vorm over tijd versimpelde tot de huidige acht. Jwing-Ming vermeldt hierbij tevens dat Yue Fei niet alleen deze vorm kreeg aangeleerd van zijn leraar Zhou Tong maar dat het was ingebed in een compleet systeem met ook wapenvormen, militaire tactiek, boogschieten ea. combat gerelateerde onderwerpen. Iets wat de stelling van Olson (10) over het bestaan van zwaard en stokvormen zou ondersteunen. Deze laatste spreekt dan weer over een heel andere oorsprong van de acht brokaten maar dat is met name omdat de vorm die hij bespreekt de zittende vorm betreft en dus wezenlijk verschilt van de staande vorm. Hij schrijft de overdracht van deze technieken toe aan Li-Ching Yun, de befaamde 250-jarige Taoist die meer is dan legende gezien de uitgebreide en officiële documentatie over het leven van deze man. Niettemin benadrukt hij dat de Ba Duan Jin in grote waarschijnlijkheid toch een product is van ontwikkeling overheen de tijd en deze dus niet aan één enkele persoon kan worden toegeschreven. Iets wat andere geschiedkundigen ondersteunen wanneer ze erop wijzen dat het helden verhaal van generaal Yue Fei wel erg goed past in de cultuur-verheerlijkende vertellingen van het Chinese volk.
Hoewel er vele verschillende namen en varianten zijn van de vorm vermeld ik voor de volledigheid toch graag kort een staande (1,8,12) en zittende variant (10,12). Niet alleen de namen en de volgorde variëren vaak per tekst maar tevens de vermeende effecten van de oefeningen kunnen nogal eens verschillen. Ik heb jammer genoeg geen onderzoek gevonden die het effect van de individuele oefeningen onderzoekt om op die manier de gedane stellingen te kunnen ondersteunen.
Zittende Ba Duan Jin
Ook deze vorm start net zoals bij de staande vorm met meditatie om de geest tot rust te brengen en de intentie op het oefenen te richten.
The Heavenly Drum / Beating the Jade Pillow
Shake the heavenly pillar / Turn the head
The Red Dragon Stirs the Sea / Swallowing Saliva
Rub the court of the Kidneys / Massage Mingmen
Single pass windlass
Double pass windlass
Supporting Heaven / Hands Hold Kun Lun
Grasping with hooks / Hold the feet
Staande Ba Duan Jin
De vorm begint veelal in Wuji Stance en is een basis Zhan Zhuang houding. De voornaamste insteek van de oefening is om de geest tot rust te brengen en de intentie te richten op dat wat komt.
Supporting the heaven with both hands
Drawing a bow to shoot the eagle
Separate Heaven and Earth
Wise owl gazes backwards
Sway the head and shake the tail
Two hands hold the feet
Clench the fists and glace fiercely
Bouncing on the toes
Onderzoek richt zich met name op de staande variant gezien deze toch als de mainstream versie van de vorm wordt gezien. In de tekst kwam reeds eerder naar voren dat dagelijkse beoefening wordt aangeraden om de vruchten te kunnen plukken. Dit is zeker iets wat we in de studies terug vinden als we kijken naar de opzet van de verschillende interventies. Niet alleen is er sprake van een relatief hoge frequentie in oefenen. De training dient gedurende langere tijd te worden aangehouden. De kortste interventie-periode was 3 weken (14) terwijl de langste 3 jaar bedroeg. (2) Gemiddeld genomen duurden interventies tussen 3 en 6 maanden. (2,3,5,6,7,9,11,13) Wat betreft de frequentie was er één onderzoek met slechts 3x / week 40 min. per dag (6) en 1 onderzoek van 4x / week 1u per dag (3). Het overgrote deel van de onderzoeken echter hanteerde een trainingsfrequentie van 30 (2,7)– in sommige gevallen 40 (2) of 60 (2,5) – minuten per dag, elke dag, of in een enkel geval 5 (2) of 6x (2,14) per week. Eén onderzoek ging nog een stap verder en oefende 2x / dag een half uur en dat zes dagen per week. Het aantal deelnemers varieert hierbij van kleine groepen met bv. 20 (5) personen tot iets grotere groepen van 180 (2).
Kei Cheng geeft dan ook aan in hun review onderzoek dat het beperkt aantal deelnemers binnen één studie een zwakte is binnen het onderzoeksveld. Daarnaast is het noodzakelijk om langlopende interventies uit te voeren om beter het effect te kunnen meten op het verloop van ouder worden en leeftijdsgerelateerd onderzoek. Tevens moeten we hierbij vermelden dat het grootste deel van deze onderzoeken uitgevoerd is met een Chinese populatie wat zeker een bepaalde mate van bias in zich houdt. Zheng (5) wijst er op dat naast het verzamelen van kwantitatieve data het zeker interessant zou kunnen zijn om meer subjectieve ervaringen te gaan meten. Zeker gezien het holistische karakter van deze bewegingsleer, zou de waarde wel eens groter kunnen zijn dan enkel uit de cijfers is af te leiden.
En die resultaten die zijn er zeker. Zo is er significante verbetering aangetoond op het gebied van slaapkwaliteit (3,9,13,15), balans (2,9,14), darmflora (2) en algemeen genomen kwaliteit van leven. (9) Maar ook specifiek gericht op bepaalde aandoeningen kan de Ba Duan Jin zijn waarde tonen. Enkele voorbeelden hiervan zijn: een positief effect op de anti-oxidanten in het lichaam en de immuuncellen, wat zorgt voor een anti-aging effect.(2) Pijn vermindering bij klachten van Osteoporose (2) en kankerpatiënten (13). Verbetering in de functie van het hart en bloeddruk wat de kans op hartfalen en arteriosclerose verkleinde.(2,9) Mentaal functioneren en geheugencapaciteit. Denk maar aan positieve effecten bij depressie, angststoornissen of psychose. (2,3,6) Motorische stoornissen bij Parkinson patiënten (14). Daarbij waren de meeste effecten het meest uitgesproken bij ouderen en mensen met chronische aandoeningen. (9 – p.12)
Naast deze uitgebreide lijst aan positieve effecten is er nog een andere reden waarom deze manier van gezondheidsbevordering sterk wordt aanbevolen, en dat is het gemak en de simpliciteit van de oefeningen. De oefeningen zijn makkelijk aan te passen aan de doelgroep en zijn veilig uit te voeren. (2,12) Het zijn oefeningen van een lage intensiteit en kunnen makkelijk zelfstandig en op eigen tempo uitgevoerd worden. Dit versterkt het kost-effectieve karakter van deze manier van behandelen. (2,4) Het is makkelijk aan te leren en kan overal uitgevoerd worden. (15) Dit maakt van de Ba Duan Jin een uitermate geschikte vorm van preventieve en zelfs curatieve beweegmethodiek.
Bibliografie
- Akman, M. Kubilay. (2018), Socio-Cultural Analysis on Baduanjin Qigong: Form and Techniques of the Chinese Traditional Exercise System. In: Journal of Health and Medical Sciences, Vol.1, No.1, 50-64.
- Fung Kei Cheng 2018; The traditional Chinese Baduanjin exercise for the enhancements in health of older adults: a narrative review; Geriatric Care 2018; volume 4:7449; p.41-55
- Fang Zhao ea. (2019) The effect of Baduanjin exercise on health-related physical fitness of college students: study protocol for a randomized controlled trial. Trials (2019) 20:569 https://trialsjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13063-019-3672-1
- Fung Kei Cheng PhD (2014) Effects of Daduanjin on mental health: a comprehensive review; dep. Of social work and social admin., faculty of Social Sciences, University of Hong Kong, China.
- Guohua Zheng ea. (2015) Qualitative Evaluation of Baduanjin on Health Promotion among an Elderly Community Population at Risk for Ischemic Stroke; Hindawi Publishing Corporation; Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine Vol2015, Article ID 893215, https://www.hindawi.com/journals/ecam/2015/893215/
- Guozha Zheng (2018) ea. Effect of Baduanjin exercise on cognitive function in patients with post-stroke cognitive impairment: study protocol for a randomised controlled trial. BMJ Open 2018;8:e020954. doi:10.1136/ bmjopen-2017-020954
- Jing-Yuan Wang ea. (2014) Case-Control study on regular Ba Duan Jin practice for patients with chronic neck pain; International Journal of Nursing Sciences ISSN: 2352-0132
- Lam Kam Chuen (1991) The way of energy; Fireside New York ISBN 0-671-73645-0
- Liye Zou ea. (2017) A systematic review and meta-analysis of Baduanjin qigong for health benefits: randomized control trials. Evidence Based Complementary and Alternative Medicine Volume 2017, article ID 4548706, 17p.
- Stuart Olson (2002); Qigong teachings of a Taoist immortal: the eight essential exercises of master li ching-yun; Healing Arts Press Rochester, Vermont; ISBN 978-089281945-4
- Xianli Xiao ea. (2018) Effect of community based practice of Baduanjin on self-efficacy of adults with cardiovascular diseases. PLoS ONE 13(7): e0200246 open access; https://doi. org/10.1371/journal.pone.0200246
- Yang, Jwing-Ming (1997); Eight simple qigong exercises for health – The Eight pieces of Brocade; YMAA Publication Center – Jamaica Plain, Mass. USA; ISBN 1-886969-52-3
- Yun Lu ea. (2019) Effect of Baduanjin Qigong Exercise on Cancer-Related Fatigue in Patients with Colorectal Cancer Undergoing Chemotherapy: A Randomized Controlled Trial; Oncology Research and Treatment 2019; 42:431-438
- Z. Cai, S. Dong (2018) Effect of Ba Duan Jin Exercise on Non-Motor Symptoms, Motor Symptoms, Gait and Balance in Patients with mild to moderate Parkinson’s Disease; International Congress Session on Parkinson – Clinical Trials and Pharmacology and treatment. https://www.mdsabstracts.org
- Zou, Liye, Albert Yeung, Xinfeng Quan, Sean David Boyden, and Huiru Wang. 2018. “A Systematic Review and Meta-Analysis of Mindfulness-Based (Baduanjin) Exercise for Alleviating Musculoskeletal Pain and Improving Sleep Quality in People with Chronic Diseases.” International Journal of Environmental Research and Public Health 15 (2): 206. doi:10.3390/ijerph15020206. http:// dx.doi.org/10.3390/ijerph15020206.
MEER over Qigong